موسسه حقوق تهران طلاق

 

 

با جاری شدن صیغه عقد نکاح ، زوجه دارای یک سری حقوق مالی می شود که زوج موظف به پرداخت کردن آن ها ، خواهد بود ( در مقابل زن نیز باید تکالیفی را در قبال مرد انجام دهد ، همچون : تمکین ) . از جمله این حقوق مالی می‌ توان به : نفقه ، اجرت المثل ایام زناشویی یا همان اجرت المثل ایام زوجیت ، مهریه ، و ... اشاره کرد .

برای آن که به زن ، اجرت المثل تعلق بگیرد لازم است که شروطی وجود داشته باشد . از جمله این شروط ، عبارت است از این که : طلاق باید به درخواست زوج باشد . بنابراین اجرت المثل در طلاق توافقی ، و در طلاق از طرف زوجه ، به طور کلی مطرح نمی شود و فقط در خصوص طلاق از طرف مرد ، زوجه می تواند اجرت المثل ایام زوجیت خود را مطالبه کند .

از دیگر شروطی که برای تعلق گرفتن اجرت المثل ایام زناشویی به زوجه ، می توان ذکر‌ کرد این امر است که : کار هایی که زوجه در منزل زوج انجام می دهد ، شرعاً و قانوناً انجام دادن آن ها به عهده زن نباشد و زن در واقع با درخواست و دستور مرد ، اموری همچون : پخت و پز ، شست و شو ، نظافت کردن ، شیر دادن به فرزند ، و ... را انجام داده باشد     . 

همچنین زوجه برای انجام دادن امور مذکور در فوق ، باید قصد گرفتن مزد و اجرت داشته باشد ، اگر زن از سر عشق به خانواده و برای رضای خدا ، و بدون هیچ گونه چشم داشتی این امور را انجام بدهد ، دیگر به او اجرت المثلی تعلق نخواهد گرفت .

همان طور که ذکر شد ، اجرت المثل در طلاق توافقی به زن تعلق نمی گیرد . حال اگر زن از همسرش تمکین نکرده باشد و به همین علت مرد درخواست طلاق داده باشد ( طلاق از طرف مرد ) ، در چنین صورتی علاوه بر آن که به زن هیچ نفقه ای تعلق نمی گیرد ( بر طبق نص صریح قانون مدنی ، به زن ناشزه نفقه تعلق نمی گیرد ) ، دیگر مستحق دریافت اجرت المثل نیز ، نخواهد بود .

لازم به ذکر است که : در قانون هیچ‌ میزان مشخص و دقیقی برای اجرت المثل ایام زوجیت زن ، تعیین نشده است و قانون گذار این امر‌‌را به محکمه سپرده است . پس در هنگامی که زوجه ، اجرت المثل خود را مطالبه کرد ، تعیین میزان اجرت المثل زن به کارشناس رسمی دادگستری ، سپرده خواهد شد . کارشناس مربوطه با بررسی کردن شئونات خانوادگی زن ، تحصیلات زن ، تعداد فرزندان حاصل از ازدواج زوج و زوجه ، مدت زمان زندگی زناشویی زوج و زوجه ، شاغل و یا حتی خانه دار بودن زن ، و .... ، میزان اجرت المثل ایام زناشویی زوجه را ، تعیین خواهد کرد و مرد موظف است که آن میزان را به زن پرداخت کند . عواملی که ذکر شد در تعیین میزان اجرت المثل زن ، تاثیر بسزایی دارند . برای مثال : هر چه که تحصیلات زوجه بیش تر باشد به تبع اجرت المثل ایام زناشویی او ، بیش تر خواهد بود ، و یا حتی اگر تعداد فرزندان حاصل از ازدواج زوج و زوجه بیش تر باشد یا مدت زمان نسبتاً زیادی از زندگی مشترک‌ آن ها ، سپری شده باشد در چنین وضعیتی هم باز میزان اجرت المثلی که کارشناس رسمی دادگستری تعیین می‌ کند ، بیش تر خواهد بود . و مسائلی از این قبیل که بر روی میزان اجرت المثل ایام زوجیت زن ، تاثیر بسزایی دارند .

در این جا باید نکته ای را ذکر کرد ، این امر که : گاهی مرد ادعا می‌ کند که همسرش به قصد گرفتن اجرت و مزد ، این امور را انجام نداده است و یا حتی ادعا می کند که ، امور مذکور در فوق را خود زن با رضایت و میل قلبی ، بدون این که زوج درخواست کند انجام داده است ، و مسائلی از این قبیل . در این صورت مرد باید ادعای خود را ثابت کند در غیر این صورت محکوم به پرداخت کردن اجرت المثل ایام زوجیت زن ، خواهد شد . 

 

 

از جمله حقوق مالی زن در عقد نکاح ، می توان به : نفقه ، مهریه ، اجرت المثل ایام زوجیت ، و .. اشاره کرد . بر طبق قانون هیچ مردی این حق را ندارد که تا هنگامی که تمام حق و حقوق زن را به طور کامل پرداخت نکرده است ، او را طلاق دهد و به تبع هر چقدر که مدت زمان زندگی زناشویی زوجین بیش تر‌ باشد ، حقوق او همچون اجرت المثل ایام‌ زوجیت ، افزایش خواهد یافت .

بر طبق قانون ، در صورتی که طلاق به درخواست زوج ( مرد ) باشد و زن در طول مدت زندگی‌ زناشویی با زوج ، بنا بر دستور و درخواست مرد ، وظایفی را که شرعاً انجام دادن آنان بر عهده او نبوده را ( وظایفی همچون : شستشو ، پخت و پز ، شیر دادن به بچه ، نظافت کردن ، و .. ) انجام دهد و برای انجام دادن آن کار ها ، زن قصد دریافت کردن مزد و یا حتی اجرتی از مرد داشته باشد ( به این معنی که امور مذکور را به طور رایگان و برای رضای خدا انجام نداده باشد ) ، در چنین صورتی به زن اجرت المثل ایام زناشویی تعلق می گیرد ، و مرد موظف است که اجرت المثل تعیین شده را به همسرش بپردازد .

در واقع هنگامی که زوجه اجرت المثل ایام زوجیت خود را ، مطالبه می‌ کند دادگاه مربوطه تعیین مقدار اجرت المثل زن را ، به کارشناس رسمی دادگستری می سپارد ، کار شناس مربوطه با در نظر گرفتن عوامل مختلفی : همچون : شئونات خانوادگی زن ، تحصیلات زن ، خانه دار و یا حتی شاغل بودن زن ، تعداد فرزندان حاصل از ازدواج زوجین ، و ... ، اجرت المثل ایام‌ زوجیت او را تعیین می کند ( اثبات کردن این امر که زن تمام امور مذکور در فوق را ، به طور رایگان انجام داده است و قصد گرفتن اجرت المثل نداشته ، با زوج خواهد بود ) . نکته ای که در خصوص اجرت المثل ایام زناشویی باید به آن اشاره کرد ، این امر است که تنها در طلاقی به زن اجرت المثل تعلق‌ می گیرد که طلاق از جانب مرد باشد ، بنابراین در طلاق توافقی و در طلاق از طرف زن به زوجه هیچ گونه اجرت المثلی تعلق نمی گیرد ( اصلا بحث اجرت المثل مطرح نمی شود ) . نکته دیگر‌ این امر‌ است که : اگر علت طلاق مرد ، عدم تمکین کردن زن از او باشد ، در این صورت نیز به زوجه هیچ گونه اجرت المثلی تعلق نخواهد گرفت .  ( در صورت نشوز و عدم تمکین زن ، به او علاوه بر آن که هیچ نفقه ای تعلق نمی گیرد ، در صورت وجود داشتن شرایط اجرت المثل ، هیچ گونه اجرت المثلی نیز تعلق نخواهد گرفت )

اما نکته دیگری که در خصوص اجرت المثل می توان ذکر کرد ، این امر است که : میزان اجرت المثل زن شاغل با اجرت المثل زن خانه دار ، متفاوت خواهد بود ، در واقع کارشناس رسمی‌ دادگستری اجرت المثل زن خانه دار را ، بیش تر از اجرت المثل زن شاغل در نظر می گیرد . و علت آن این امر‌ است که : زن خانه دار بیش تر اوقات در منزل است و مشغول انجام دادن کاری های خانه می باشد ، به همین سبب اجرت المثل او در مقایسه با زن شاغل ، که ساعاتی از روز را در منزل نیست و در خارج از خانه مشغول به کار‌ می باشد ، و حتی این احتمال وجود دارد که پس از آن که به خانه بازگردد ، کار های منزل را به همراه همسرش انجام دهد ، و .... بیش‌ تر خواهد بود . همچنین همان طور که در فوق نیز اشاره شد ، تعداد فرزندان زوجین و مدت زمان زندگی زناشویی زوجین نیز ، تاثیر مستقیمی در تعیین میزان مهریه زن دارد ، هر چه که مدت زمان زندگی زوجین طولانی تر باشد و هر چه فرزندان آنان بیش تر باشد ، در این صورتبه زن اجرت المثل بیش تری تعلق خواهد گرفت .

مورد دیگر تحصیلات زوجه بود ، در واقع کارشناس رسمی دادگستری هر چه که تحصیلات زوجه بیش تر باشد ، میزان اجرت المثل ایام زوجیت او را ، بیش تر تعیین خواهد و مرد نیز موظف به پرداخت کردن اجرت المثل ، خواهد شد .

 

 

با توجه به این که در طلاق توافقی، زن و شوهر در امور مالی و غیر مالی مربوط با ازدواج با هم‌ به توافق رسیده اند و علاقه به جدایی با رضایت و توافق دارند،آشکار است که دادگاه ها هم از رسیدگی طولانی و با وسواس خودداری می‌کنند و موضعی سهل گیرانه دارند.

اما در خصوص مدت زمان طلاق توافقی نکته حائز اهمیت این است که روش یکسانی در شهر های مختلف ایران وجود ندارد و زمان قطعی را نمیتواند پیش بینی کرد. توصیه می‌شود در شهری که ساکن هستید از وکلای مشغول به کار آن شهر حدود تقریبی مدت زمان تقریبی طلاق توافقی را بدانید.

با توجه به اجباری شدن مشاوره قبل از طلاق در تهران حداقل زمان اخذ گواهی عدم انصراف از طلاق برای زوجین 45 روز می‌باشد و بعد از آن دادخواست طلاق توافقی ثبت می‌شود که واقعا به مفید بودن مشاوره ها که توسط متخصصین انجام می‌شود می‌توان پی برد زیرا جلوگیری از هیجانات و‌تصمیم های ناگهانی احساسی می‌کند ، بی جهت نبوده که در قرآن توصیه شده در مواقع اختلاف زوجین یک نفر از خانواده زن و یک نفر از خانواده مرد داور شود.

طلاق توافقی از نظر قاضی دادگاه:

اصولا در طلاق توافقی هر دو طرف عجله داشته و میخواهند بدانند که طلاق توافقی چه قدر طول می‌کشد، در بسیاری از موارد زمان رسیدگی بنا به سلیقه و تصمیم قاضی دادگاه بوده و به این بستگی دارد که وی چگونه تصمیم میگیرد ، با این حال چون‌مسئله ای برای هیجان وجود ندارد قاضی زمان کمتری را به آن مختص می‌دهد و در مواردی حتی به این دلیل که کارکرد پرونده های انجام گرفته در شعبه بهتر باشد در این گونه موارد جلسات زود هنگام‌ در نظر میگیرند.

روش دادگاه ها و وکلا در طلاق های توافقی:

دادگاه های خانواده به طور معمول با این منطق که چون‌ همه چیز توافق شده نمیتوان رای صادر نکرد ، این پرونده ها را با سرعت بیشتر و در زمان کوتاه تر انجام می‌دهند و در نقطه مقابل در طلاق هایی که یکی از زوجین راضی نباشد و یا در بین آن ها مسئله حل نشده ای وجود داشته باشد اصل را بر این که ممکن است بین زوجین صلحی صورت بگیرد گذارده و در یک پروسه طولانی و زمانبر مراحل را انجام میدهند و‌ در این گونه مسیر ها نیز وجود یک‌ وکیل طلاق می‌تواند باعث شود تا اولا تمامی حق و حقوق طرفین در نظر گرفته شده و ثانیا نیازی به حضور زن و مرد و رفت و آمد هایی که باعث تنش روحی بیشتر می‌شود نیست، به این ترتیب یک وکیل طلاق در هر دو‌حالت کمک سزاواری خواهد بود.

مدت زمان انجام‌طلاق توافقی:

در شرایط عادی که زوجین حضور دارند (وکالت در طلاق اعطا نشده است) و توافق در شرایط طلاق وجود دارد مدت زمان تقریبی انجام طلاق توافقی حدودا 10 روز کاری می‌باشد.

*به عنوان مثال زمانی که زن وکالت در طلاق( حق طلاق) از همسر خود دارد بدون حق اسقاط تجدید نظر خواهی و فرجام خواهی، در چنین حالتی می‌بایست از زمان ابلاغ رای طلاق توافقی 44 روز بگذرد تا دادنامه قطعی گردد و قابلیت اجرا را داشته باشد.

طلاق توافقی ایرانیان مقیم خارج‌ از کشور:

اگر زوجین و یا یکی از آن ها در خارج از کشور باشند برای انجام مراحل قانونی‌طلاق توافقی می بایست به شخصی که در ایران است از طریق سفارت یا کنسولگری ایران برای طلاق وکالت بدهند.

در ادامه مدارک هویتی زوجین، عقدنامه و وکالت نامه به دست وکیل مدنی رسانده شود. سپس وکیل مدنی می‌تواند با یکی از وکلای دادگستری قرارداد امضا نماید و وکیل دادگستری نام برده کلیه امور مربوطه را انجام خواهد داد. البته که مطابق با آنچه گفته شد توافق باید قبلا صورت گرفته باشد و این توافق در وکالت نامه قید می‌ شود. ایرانیان می‌توانند با مراجعه به سفارت خانه، وکالت مذکور را تنظیم‌ کنند.

طلاق توافقی توسط وکیل چه قدر طول میکشد؟

این یک سوال کلی می‌باشد و کاملا بستگی دارد که شما وکیل دارید یاخیر. جلسات مشاوره را که خودش 45 روز است را میخواهید بروید یا نه؟ تمامی این مراحل اگر توسط زوجین انجام شود ممکن است حدود 10 روز تا دو هفته به طول بیانجامد اما اگر زوجین برای انجام‌این‌ امور به وکلای کارکشته و کاردان در زمینه حقوق خانواده وکالت دهند، در بازه زمانی 3 تا 5 روز و حداکثر یک هفته می‌توانند به خواسته مورد نظرشان دست یابند و همچنین در این صورت در هیچ کدام از مراحل حضور پیدا نمیکنند و این فرایند از ابتدا تا پایان آن و گرفتن نتیجه (ثبت طلاق در محضر و اخذ طلاقنامه) توسط وکیلشان انجام می‌پذیرد.

 

 

در واقع اگر بخواهیم تعریفی از حضانت ، ارائه دهیم باید بگوییم که : حضانت به معنای نگهداری کردن و پرورش دادن فرزند و تامین نیاز های او ، می باشد . بر طبق مضمون ماده 1168 قانون مدنی : حضانت فرزند حق و تکلیف پدر و مادر است ، به همین جهت نمی توان تربیت و نگهداری کردن از فرزند را بدون حکم دادگاه و همچنین بدون هیچ گونه دلیل موجهی ، از مادر و پدر فرزند سلب نمود . و از طرفی نیز مادر و پدر هم این حق را نخواهند داشت که از تربیت و نگهداری کردن از فرزندشان ، خودداری نمایند . ( شرایط حضانت ) .

همچنین مادر و پدر بر طبق مضمون ماده 1178 قانون مدنی ، مکلف می باشند که به تربیت فرزند و یا حتی فرزندان خود در حد توانایی بر حسب مقتضی ، اقدام نمایند . و مادر و پدر نباید نسبت به فرزند یا فرزندانشان بی توجه باشند ، چرا که سهل انگاری کردن در تربیت و همچنین در نگهداری کردن از فرزند باعث سقوط حق حضانت آنان می شود . ( شرایط حضانت ) .

هنگامی که والدین با یک دیگر در منزلی واحد زندگی می کنند ، به تبع حضانت از فرزند با هر دو آن ها می باشد . اما هنگامی که بنا به هر علتی زوج و زوجه تصمیم می گیرند از هم جدا شوند و به اصطلاح طلاق بگیرند ، در چنین صورتی بر طبق مضمون ماده 1169 قانون مدنی : حضانت فرزند از بدو تولد تا هفت سالگی ، با مادر می باشد چرا که در این دوران کودک بیش از هر زمان دیگری به حمایت های جسمی ، عاطفی ، و ... مادر نیاز دارد ، و پس از رسیدن به سن هفت سالگی ، حضانت فرزند با پدر است . ( لازم به ذکر است که بر طبق نص صریح قانون ، نفقه فرزند با پدر می باشد ، چه زمانی که حضانت با اوست و چه زمانی که حضانت با مادر است ، این پدر می باشد که باید نفقه فرزندش را پرداخت کند ) . پس از آن که فرزند به سن هفت سالگی رسید ، در صورتی که فرزند زوجین دختر باشد ، از هفت سالگی تا 9 سالگی حضانت او با پدر خواهد بود ( 9 سال تمام قمری ، که دختر به سن بلوغ شرعی می رسد ) ، و در صورتی که فرزند زوجین پسر باشد از 7 سالگی تا 15 سالگی ( 15 سال کامل قمری ، که پسر به سن بلوغ شرعی می رسد ) حضانت او با پدر خواهد بود .

البته این ماجرا در طلاق توافقی کمی متفاوت تر می باشد ، اگر زوجین به طلاق توافقی از یک دیگر جدا شدند می توانند در خصوص همه مسائل ، علی الخصوص مسئله حضانت فرزند ، با یک دیگر توافقاتی انجام دهند ‌. برای مثال می توانند توافق کنند که پس از رسیدن به سن هفت سالگی نیز ، باز هم حضانت طفل با مادر باشد . و یا حتی می توانند توافق نمایند که ؛ نفقه فرزند را در زمانی که حضانت با مادر است ، مادر پرداخت کند . یا حتی بر طبق قانون اگر در مدت زمانی که حضانت با مادر است ، مادر مجدداً با فرد دیگری ازدواج کند در این صورت ، حضانت فرزند از او گرفته یا سلب خواهد شد ولی زوجین می توانند با یک دیگر توافق کنند که حتی اگر مادر مجدداً با فرد دیگری ازدواج کرد ، باز هم حضانت طفل با او باشد ، و مسائلی از این قبیل .

مواردی که در فوق ذکر شد شرایط حضانت از فرزند بود ، از دیگر شرایطی که می توان در خصوص حضانت از فرزند ذکر کرد این امر است که : 1 / اگر یکی از والدین کودک فوت کرد ، در این صورت حضانت  طفل به والد دیگری که در قید حیات است ، خواهد رسید . حال اگر پدر و مادر کودک از دنیا رفته باشند ، برای مثال در یک سانحه تصادف هر دو فوت کرده باشند ، در چنین صورتی  حضانت فرزند بر عهده جد پدری خواهد بود ، و اگر جد پدری نیز در قید حیات نباشد ، حضانت فرزند بر طبق طبقات ارث به خویشان خواهد رسید .