شرایط حضانت
در واقع اگر بخواهیم تعریفی از حضانت ، ارائه دهیم باید بگوییم که : حضانت به معنای نگهداری کردن و پرورش دادن فرزند و تامین نیاز های او ، می باشد . بر طبق مضمون ماده 1168 قانون مدنی : حضانت فرزند حق و تکلیف پدر و مادر است ، به همین جهت نمی توان تربیت و نگهداری کردن از فرزند را بدون حکم دادگاه و همچنین بدون هیچ گونه دلیل موجهی ، از مادر و پدر فرزند سلب نمود . و از طرفی نیز مادر و پدر هم این حق را نخواهند داشت که از تربیت و نگهداری کردن از فرزندشان ، خودداری نمایند . ( شرایط حضانت ) .
همچنین مادر و پدر بر طبق مضمون ماده 1178 قانون مدنی ، مکلف می باشند که به تربیت فرزند و یا حتی فرزندان خود در حد توانایی بر حسب مقتضی ، اقدام نمایند . و مادر و پدر نباید نسبت به فرزند یا فرزندانشان بی توجه باشند ، چرا که سهل انگاری کردن در تربیت و همچنین در نگهداری کردن از فرزند باعث سقوط حق حضانت آنان می شود . ( شرایط حضانت ) .
هنگامی که والدین با یک دیگر در منزلی واحد زندگی می کنند ، به تبع حضانت از فرزند با هر دو آن ها می باشد . اما هنگامی که بنا به هر علتی زوج و زوجه تصمیم می گیرند از هم جدا شوند و به اصطلاح طلاق بگیرند ، در چنین صورتی بر طبق مضمون ماده 1169 قانون مدنی : حضانت فرزند از بدو تولد تا هفت سالگی ، با مادر می باشد چرا که در این دوران کودک بیش از هر زمان دیگری به حمایت های جسمی ، عاطفی ، و ... مادر نیاز دارد ، و پس از رسیدن به سن هفت سالگی ، حضانت فرزند با پدر است . ( لازم به ذکر است که بر طبق نص صریح قانون ، نفقه فرزند با پدر می باشد ، چه زمانی که حضانت با اوست و چه زمانی که حضانت با مادر است ، این پدر می باشد که باید نفقه فرزندش را پرداخت کند ) . پس از آن که فرزند به سن هفت سالگی رسید ، در صورتی که فرزند زوجین دختر باشد ، از هفت سالگی تا 9 سالگی حضانت او با پدر خواهد بود ( 9 سال تمام قمری ، که دختر به سن بلوغ شرعی می رسد ) ، و در صورتی که فرزند زوجین پسر باشد از 7 سالگی تا 15 سالگی ( 15 سال کامل قمری ، که پسر به سن بلوغ شرعی می رسد ) حضانت او با پدر خواهد بود .
البته این ماجرا در طلاق توافقی کمی متفاوت تر می باشد ، اگر زوجین به طلاق توافقی از یک دیگر جدا شدند می توانند در خصوص همه مسائل ، علی الخصوص مسئله حضانت فرزند ، با یک دیگر توافقاتی انجام دهند . برای مثال می توانند توافق کنند که پس از رسیدن به سن هفت سالگی نیز ، باز هم حضانت طفل با مادر باشد . و یا حتی می توانند توافق نمایند که ؛ نفقه فرزند را در زمانی که حضانت با مادر است ، مادر پرداخت کند . یا حتی بر طبق قانون اگر در مدت زمانی که حضانت با مادر است ، مادر مجدداً با فرد دیگری ازدواج کند در این صورت ، حضانت فرزند از او گرفته یا سلب خواهد شد ولی زوجین می توانند با یک دیگر توافق کنند که حتی اگر مادر مجدداً با فرد دیگری ازدواج کرد ، باز هم حضانت طفل با او باشد ، و مسائلی از این قبیل .
مواردی که در فوق ذکر شد شرایط حضانت از فرزند بود ، از دیگر شرایطی که می توان در خصوص حضانت از فرزند ذکر کرد این امر است که : 1 / اگر یکی از والدین کودک فوت کرد ، در این صورت حضانت طفل به والد دیگری که در قید حیات است ، خواهد رسید . حال اگر پدر و مادر کودک از دنیا رفته باشند ، برای مثال در یک سانحه تصادف هر دو فوت کرده باشند ، در چنین صورتی حضانت فرزند بر عهده جد پدری خواهد بود ، و اگر جد پدری نیز در قید حیات نباشد ، حضانت فرزند بر طبق طبقات ارث به خویشان خواهد رسید .